Overmars jaar later nog niet opgevolgd, maar bewustwording over gedrag bij Ajax groeit

Klaas-Jan Huntelaar maakt oneindig veel uren als technisch manager van Ajax, in zijn duobaan met Gerry Hamstra. Altijd bezig. Het is alleen al een klus van jewelste om de gaten die het vertrek van Marc Overmars veroorzaakte te dichten.

Voormalig spits Huntelaar houdt intens van zijn werk, maar hij heeft nog geen vaste aanstelling. Hij wacht met smart. Intussen is het altijd druk, ook buiten de transferperiodes. Onlangs viel de opvolging van de ontslagen trainer Alfred Schreuder te regelen, in nauwe samenwerking met onder anderen directeur Edwin van der Sar. Vragen of John Heitinga wilde overstappen van Jong Ajax. Ja dus. Wie hij dan wenste als extra assistent. Dwight Lodeweges.

Hoe Ajax de weg naar de toekomst ook wenst in te slaan, toen het vóór de zeges op Excelsior en Cambuur slecht ging onder Schreuder, klonk in de vakken met fanatieke supporters in de Johan Cruijff Arena de naam van de precies een jaar geleden opgestapte Marc Overmars. Die stuurde gedurende een langere periode seksueel grensoverschrijdende berichten naar meerdere vrouwen binnen Ajax, waaronder zogenoemde dickpics. ‘Overmars is een echte Ajacied’, weergalmde op de tribunes.

Overmars en trainer Erik ten Hag waren de architecten van het succes bij Ajax, dat onder meer leidde tot het bereiken van de halve finales van de Champions League in 2019. Ajax presteerde en verdiende tientallen miljoenen op de transfermarkt. Overmars had kort voor zijn ontslag zijn contract tot 2026 verlengd, mede door het besef bij de raad van commissarissen dat een goede technisch directeur in het voetbal moeilijk te vinden is.

Terugkeren

Voormalig Ajacied Keje Molenaar, advocaat en medestander van Johan Cruijff in diens revolutie bij Ajax van ruim tien jaar geleden, zei onlangs op televisie dat de dankzij die omwenteling aan zijn baan gekomen Overmars onder bepaalde omstandigheden zou moeten kunnen terugkeren op de troon bij Ajax. Dat was een opmerking die bevreemding wekte.

Het onderzoek naar het gedrag van Overmars, die bij zijn huidige club FC Antwerp een hartaanval kreeg en nog niet is hersteld, is niet eens afgerond. Het is ook de vraag of dat spoedig zo zal zijn, al liet Overmars eind vorige week via een woordvoerder aan de NOS weten dat hij bereid is mee te werken.

Overmars werpt nog steeds een schaduw over Ajax, waar tegenwoordig ongeveer een kwart van de 450 fte’s vrouwelijk is, inclusief voetballers van het eerste vrouwenteam en talloze werknemers op kantoor. Het transferbeleid verliep mede door de absentie van Overmars weinig soepel afgelopen zomer, al verkocht Ajax voor meer dan 200 miljoen aan spelers en werd ruim de helft weer geïnvesteerd. Ajax leed fors kwaliteitsverlies. Er volgde bij het afscheid van Erik ten Hag, die bevriend was met Overmars, een uittocht van topspelers, nauwelijks bij te houden voor de nieuwelingen in het vak Huntelaar en Hamstra.

Directeur Edwin van der Sar is bovendien zijn belangrijkste gesprekspartner kwijt, de voormalig teamgenoot met wie hij als voetballer successen vierde. Van der Sar, eveneens een vrucht van de ‘revolutie’ van Cruijff, met oud-spelers in de leiding als een van de doelstellingen, toonde zich in het jaarverslag over het afgelopen seizoen tevreden met het interne onderzoek door een extern bureau naar veiligheid op de werkvloer, na het vertrek van Overmars, en de installatie van een begeleidingscommissie.

Onderzoek

Daarbij ‘loopt het onderzoek nog’ naar de daden van Overmars, zo stelt directeur Henk van Aller van het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Waarom dat zo lang duurt? ‘Elk onderzoek heeft zijn eigen looptijd, met zijn eigen hobbels. In algemene zin, dus niet specifiek voor deze zaak, kan ik alleen zeggen dat het ook te maken heeft met medewerking. Wij zijn afhankelijk van vrijwillige verklaringen. We kunnen niemand onder ede verhoren of oproepen om te getuigen, zoals in strafrechtelijk onderzoek gebruikelijk is.’

De vrouwen in kwestie zijn niet makkelijk tot getuigenissen te verleiden. Hoeveel slachtoffers zijn er precies? Dat is onbekend. Wie het zijn? Ook onbekend. Willen ze hun verhaal delen? Bij Ajax is in de wandelgangen op te tekenen dat de redenen voor het stilzwijgen verschillend zijn: variërend van schaamte tot angst en onwil, of van een gevoel dat Overmars toch weg is en dat het niet meer uitmaakt, dat Ajax alleen gebaat is bij rust en vooruit wil.

Als er al sprake is van een pluspuntje uit de affaire-Overmars, is het dat de cultuur binnen de club geleidelijk verandert. Meer dan voorheen zijn allerlei vormen van (wan)gedrag bespreekbaar, in de breedste zin des woords, ook als het gaat om andere gezagsstructuren; een trainer die zijn spelers afblaft, bijvoorbeeld. Menigeen dacht jarenlang dat het zo hoorde, als onderdeel van topsportcultuur bij Ajax. Het besef daalt in dat het ook anders kan. Anders moet zelfs. ‘Een kwestie van bewustwording’, zoals ze bij Ajax zeggen.