Overlevingskunstenaar Farioli putte volop uit zaken die gratis zijn en die Ajax een beetje vergeten was

Ajax mag zich na de zege in Eindhoven op PSV alvast verheugen op minimaal 50 miljoen euro aan inkomsten, vanwege de aanstaande rentree in de Champions League. Maar laat ze in Amsterdam, alvorens te genieten van de rinkelende kassa, het huidige seizoen toevoegen aan de eregalerij, als jaar van relatieve soberheid.

Al die titels onder trainer Erik ten Hag waren mooi, maar in innige samenwerking met technisch directeur Marc Overmars kreeg hij ook de gelegenheid om het salarisplafond met een paar verdiepingen te verhogen. Ajax bewoog zich buiten de Nederlandse financiële realiteit. Toen het op allerlei fronten misging, voltrok zich de diepe val, die is gebroken door de inbreng van overlevingskunstenaar Francesco Farioli.

Als straks de betiteling ‘kampioenschap van de armoede’ valt, vanwege het vaak schrale voetbal en de ineenstorting van PSV, slaat die vooral op armoede in letterlijke zin. Geen geld om dure voetballers te kopen, om het salarisniveau in stand te houden. Snijden in het personeelsbestand. Geen duur trainingskamp in de winterstop. Een verlies van miljoenen op de balans van de nv.

Het wordt de titel van de ontplooiing van voetballers die er al waren, van het koesteren van talent en van elkaar. Directeur voetbal Marijn Beuker trok de relatief onbekende Italiaan Francesco Farioli aan als trainer. Niet om zijn naam, maar om wie hij is. Een werker. Een bouwer. De Italiaan waardeerde zaken op die gratis zijn, die ze in de weldaad misschien een beetje waren vergeten. Werkethiek. Saamhorigheid. Nederigheid.

Innig samenwerken

Het is een cliché, zei middenvelder Davy Klaassen zondag, maar het succes is een kwestie van innig samenwerken. Na Europese wedstrijden keren spelers terug naar trainingscomplex de Toekomst, om zich na middernacht te laten verzorgen, om elkaar te inspireren, om te zoeken naar punten van verbetering. Farioli prees voortdurend de instelling van de hele groep. Nooit zeurde hij openlijk over de kwaliteit van de selectie, al gaf hij intern aan wie goed genoeg was en wie niet.

Het ging in het begin van het seizoen in de media eindeloos over een niet gecontracteerde linksbuiten. Farioli improviseerde, kreeg in de winterstop alsnog een flankspeler (Oliver Edvardsen), en hij was vooral creatief. Hij kon toe met weinig, als voorbeeld van hoe het ook kan.

Dat is bepaald niet uniek. Feyenoord had geen geld toen Arne Slot eind 2020 bij de club tekende. Slot kreeg twee opdrachten. Aantrekkelijk voetbal spelen en waarde creëren op het veld. Hij was in december 2020 ontslagen bij AZ en verdiepte zich in spelers die Feyenoord vanaf zijn start medio 2021 verder zouden kunnen helpen, onder wie Gernot Trauner en Fredrik Aursnes. Feyenoord begon te presteren, haalde een Europese finale en een jaar later de titel. En Feyenoord verkocht spelers voor unieke bedragen.

Samenhang ontbrak

Ajax verkende de puinhoop van het financiële en sportieve verval en ontmantelde het transferbeleid van de vorig seizoen al snel ontslagen, nauwelijks door bovenaf gecontroleerde Sven Mislintat. Zijn aankopen waren lang niet allemaal slechte voetballers, maar de samenhang ontbrak totaal. Ook daarom telde Ajax al tijdens de vorige winterstop een topsalaris neer voor een middenvelder die eigenlijk te duur was. Jordan Henderson moest orde brengen in de chaos, al was hij pas dit seizoen fit genoeg om de leider te zijn.

Van het twaalftal van Mislintat is Branco van den Boomen over als bankzitter, is Anton Gaaei in zekere zin het symbool van de wederopstanding en is Josip Sutalo simpelweg de beste. Bij zijn komst was hij al international van het hoog aangeslagen Kroatië. Hij kon nooit een koekenbakker zijn. Maar deze ingetogen verdediger gedijt in het professionele klimaat dat Farioli en co hebben geschapen.

Onder leiding van voorbeeldige profs als Davy Klaassen, Wout Weghorst en Remko Pasveer heeft de groep zich ontwikkeld. Trainer Maurice Steijn zei vorig seizoen al in de eerste maand dat hij niets kon met de spelers van Mislintat. Dat was begrijpelijk, omdat hij andere voetballers had willen kopen, maar het was ook dom en onzorgvuldig. Farioli accepteerde de nieuwe werkelijkheid en ging gewoon aan het werk. Het is daarom best comfortabel voor Ajax om te weten dat het kapitaal straks weer zal binnenstromen. Maar ook in het nieuwe seizoen kan het best handig zijn om soms net te doen alsof het geld nog steeds op is.