Direct naar artikelinhoud
ProfielWinston Bogarde

Gehard, gehaat, gegroeid; wat Winston Bogarde toevoegt aan Ajax

Winston Bogarde geeft aanwijzingen aan Noussair Mazroui.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Het heeft even geduurd en hij heeft, net als in zijn loopbaan als speler, heel wat scepsis moeten wegnemen. Maar dit seizoen is Winston Bogarde als assistent-coach van Ajax bijna op zijn plek van bestemming. ‘Zijn ambitie reikt hoger, Winston wil hoofdcoach worden.’

Perr Schuurs staat onder vrienden en familie bekend als een sociale, gezellige jongeman. Beleefd en opgeruimd ook, zo blijkt tijdens een telefoongesprek. Toch zie je de 20-jarige Ajax-verdediger niet lachen op een voetbalveld. Dat mag niet van Winston Bogarde, sinds maart assistent-coach bij het eerste elftal.

Bogarde, een gevreesde oud-verdediger, was hiervoor drie jaar trainer van de Ajax-beloften samen met zijn oude liniegenoot Michael Reiziger. Schuurs rijpte daar, nadat hij in 2018 als aanvoerder van Fortuna Sittard naar Ajax was gekomen. Hij heeft sinds kort een basisplaats veroverd in het eerste.

‘De laatste stap die ik moest maken, was: continu gefocust zijn. Meedogenloos. Daar heb ik met Winston afspraken over gemaakt. Niet lachen op het veld is er daar één van’, vertelt Schuurs. Alleen na een doelpunt mogen de mondhoeken even omhoog. ‘Je wilt ook een bepaalde uitstraling hebben richting je tegenstander. Uitstraling doet veel.’

Bogarde stond als voetballer van Ajax, FC Barcelona en het Nederlands elftal vooral bekend om zijn harde, trotse, fysieke verschijning. B.A., naar de figuur uit de oude tv-serie The A-team, en Brutus waren onder meer zijn bijnamen.

Nog steeds trekt Bogarde, die volgende maand vijftig wordt, de aandacht als vanzelf naar zich toe. Zie hem vorige week lopen over het veld van Het Kasteel, vlak nadat Ajax met 1-0 heeft gewonnen van Sparta. Hij is niet meer zo afgetraind als twintig jaar geleden, de rode trainers­trui bolt iets bij de buik. Sieraden ontbreken. Een andere, oude bijnaam was Lex Goudsmit, vanwege het vele goud om zijn nek en aan zijn oren. Hij doet die bijnaam geen eer meer aan.

Maar nog altijd maken zijn brede schouders, rijzige gestalte, ferme kaaklijn en intense oogopslag indruk, zeker in combinatie met de indringende manier waarop hij zijn vuist tegen die van feliciterende Sparta-coaches drukt en praat met bezwete Ajax-verdedigers. Of nou ja, Bogarde praat en wijst, de spelers knikken gedwee.

Winston Bogarde, assistent van Erik ten Hag, geeft aanwijzingen langs de lijn.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Hardheid

Ajax’ hoofdcoach Erik ten Hag nam Bogarde op in zijn staf, omdat de assistent ‘winnaarsmentaliteit, hardheid en emotie’ toevoegt. Een staaltje daarvan gaf Ajax ten beste tegen Sparta. Het won niet met fraai voetbal, maar op basis van inzet en vechtlust nadat het al na een half uur met tien man was komen te staan. De drie jaar ervoor ging het steeds mis in de eerste competitieronde. Frappant: Jong Ajax, de ploeg die Bogarde na drie jaar verliet, verliest een dag later voor de derde maal op rij. 

Mist Jong Ajax de hand van Bogarde? Misschien dat de jonge Winston Lloyd Bogarde die credits zou opeisen. Nooit werd hij gezien als toptalent, maar toenmalig Ajax-coach Louis van Gaal zag in 1994 iets in de gretige Sparta-linksbuiten die bij Ajax na een jaar als reservelinksback direct de Champions League-beker omhoog mocht hijsen. Na het winnen van zijn eerste prijs als basisspeler riep hij: ‘Dit is pas de eerste.’

Hoon was zijn deel. In Ajax-kringen werd hij gezien als die lompe Rotterdammer die de Braziliaanse wereldkampioen Marcio Santos in de weg zat. Elders in het land werd men prijzenveelvraat Ajax, dat graag ‘koninklijk’ genoemd wilde worden, een beetje zat. Lex Goudsmit met zijn vurige, trotse blik werd een van de voornaamste mikpunten van spot en kritiek.

Bogarde had daar opzichtig maling aan, coaches als Van Gaal en Guus Hiddink ook. De pure winnaar Bogarde kon je om een opdracht sturen. Maar wat aan hem blijft kleven, zijn de randzaken. Komt hij terug op Het Kasteel, dan is dat ook de plek waar hij ooit zijn clubcolbert uitdeed om te gaan vechten met fans van Sparta. ‘Een Ajacied trekt zijn jasje niet uit,’ zei voorzitter Michael van Praag daar afkeurend over.

Vaak gaat het ook nog steeds over de laatste drie jaar van zijn spelersloopbaan, toen hij in onmin leefde met Chelsea. De Londense club wilde van de Nederlander met het hoge salaris (2,5 miljoen per jaar) af. Maar Bogarde hield voet bij stuk, zelfs toen hij in zijn eentje moest trainen. Nóg een bijnaam: ‘de duurstbetaalde reserve ter wereld’.

Ruzies

In 2006 verscheen zijn biografie Deze neger buigt voor niemand. Daarin vertelt hij ongepolijst over ruzies met ploeggenoten, trainers, directeuren, zijn uitspattingen naast het veld en strijd tegen racisme.

Bogarde was toen een jaar gestopt met voetballen, en volstrekt richtingloos. Het overlijden van zijn moeder hakte er hard in. Hij probeerde het als urban concertenorganisator, maar het ondernemerschap lag hem minder goed dan een spits uitschakelen. ‘Te koop: Bogardes kasteel in Osdorp’, kopte Het Parool in 2011. De oud-speler zou niet aan zijn financiële verplichtingen kunnen voldoen.

Dat jaar markeert tegelijkertijd de ommekeer; Bogarde dreef terug naar het voetbal. Hij volgde een onorthodoxe route naar het trainersvak. Klassikale lessen, leerboeken en computers vond hij niets. Opdrachten schreef hij helemaal uit met pen en papier. Over de docenten zei hij in een interview in deze krant in 2015 dat ze niet wisten ‘of er lucht of zand in een bal zat’.

Voor een andere oud-international die ageerde tegen de trainersopleiding van de KNVB, Jaap Stam, werd een meer praktijkgerichte route bedacht die inmiddels vaker wordt aangeboden. Bogarde toog voor zijn trainerspapiertje naar Noord-Ierland. Bij FC Volendam, waar hij de A2 coachte, vonden ze hem te hard. Bij Ajax dacht hij al in 2011 te landen, maar na een jaar waarin hij naar eigen zeggen Toby Alderweireld en Daley Blind de fijne kneepjes van het verdedigersvak bijbracht, bleek er toch geen plek voor hem. Zijn strijdbare imago als speler sleepte hij ‘als een anker’ achter zich aan. Maar in 2015 werd hij alsnog de verdedigersspecialist in de Ajax-jeugd.

Daar trof hij voor het eerst de toen 15-jarige Sven Botman, recentelijk door Ajax voor 9 miljoen euro verkocht aan Lille. De samenwerking verliep aanvankelijk stroef, vertelt Botman. ‘Ik was een puber, voor hem was het zowat de eerste ervaring als trainer. Het klikte niet. Niets wat ik deed, was goed. Ik was zo’n trainer totaal niet gewend. Hij was het niet gewend dat jonge spelers een weerwoord gaven. Dan kon hij je heel vuil aankijken, werd het schreeuwen naar elkaar. Ik dacht echt dat hij me haatte. Hij vond mij een verwend mannetje.’

Winston BogardeBeeld BSR Agency

Relaxter

Dat was Botman misschien ook wel, vindt hij nu. ‘Ik had nooit ergens voor hoeven vechten. Hij wilde ons mentaal harder maken. Dat ben ik steeds beter gaan begrijpen, hij verdiepte zich meer in ons. Werd ook relaxter naast het veld.’ Toen Botman vorig seizoen op huurbasis bij Heerenveen speelde, was Bogarde ‘een van de weinigen van Ajax’ die continu in contact met hem stond. ‘Prachtig en terecht dat hij is doorgeschoven naar het eerste. Hopelijk werken we ooit weer samen.’

Ook andere spelers noemen Bogardes stijl ‘hard en direct’. De door Ajax opgeleide verdediger Toby Alderweireld vertelde in 2010: ‘Sommige jongens konden zijn aanpak niet aan. Hij schreeuwde precies wat je moest doen en legde de training steeds stil om je persoonlijk aan te pakken voor de hele groep. Dat was vermoeiend en confronterend, maar ik dacht op zeker moment: hé, hier is winst te halen. De Ajax-opleiding was gericht op goed voetbal. Speelde je drie ballen verkeerd in, dan werd je gewisseld. Er kon wel wat duelkracht bij’, aldus de Belg die al eens werd verkozen tot beste verdediger in de Premier League.

Ook Matthijs de Ligt, die Bogarde trof in de A1, had aanvankelijk moeite met diens directe communicatiestijl, maar vertelde er achteraf ‘ongelooflijk veel aan te hebben gehad; een topervaring’. De Ligt ging voor 85 miljoen euro naar Juventus, zoals ook voormalig Jong Ajax-back Mitchel Bakker aanhaakte bij een internationale topclub: Paris Saint-Germain. Vanuit Jong Ajax zijn Noussair Mazraoui en Schuurs basisspelers in de Ajax-defensie geworden, Devyne Rensch en Jurriën Timber kloppen op de deur, terwijl Bayern München Sergiño Dest wil overnemen.

Winston BogardeBeeld BSR Agency

Vorming

Dat komt ook doordat Ajax de grootste aantrekkingskracht uitoefent op toptalenten. Maar de Bogarde-behandeling maakte wezenlijk onderdeel uit van de vorming van genoemde verdedigers, zag de ervaren doelman Kostas Lamprou. ‘Zijn harde, directe aanpak zie je niet vaak meer, want spelers accepteren dat meestal niet meer. Maar van hem wel, omdat hij na afloop in alle rust uitlegt wat er beter moet. Hij eist het uiterste, niets is onmogelijk, vindt hij. Waarom konden we niet eerstedivisiekampioen worden met Jong Ajax? Nou, dat werden we ook in 2018.’

Voormalig Jong Ajax-verdediger Abdallah Aberkane herinnert zich nog die keer dat hij zijn schoenen met plastic kunstgrasnoppen aantrok. ‘Dat is prettiger als je aan de bal bent. Bogarde werd gek. Hij zei: een verdediger speelt met ijzeren noppen, want je mag nooit uitglijden. Hij was keihard, duidelijk, straight. Dat heb ik liever dan trainers die je in je gezicht van alles beloven, maar achter je rug iets anders zeggen. Daar heb ik er zat van gehad. Hij is ook menselijk. Hij liep soms langs tijdens mijn revalidatie van een zware enkelblessure. ‘Houd je hoofd erbij, je komt sterker terug’, zei hij dan.’

Lamprou: ‘Hij is naast het veld superrelaxed. Je kunt enorm met hem lachen, best een grapje met hem uithalen. Hij is geïnteresseerd in wat je beweegt.’

Oud-ploeggenoten van Bogarde waren al bondscoach (Frank Rijkaard, Danny Blind), of worden dat wellicht (Frank de Boer). Ze zijn al jaren analist (Ronald de Boer), directeur (Marc Overmars, Edwin van der Sar) of hoofd opleiding (Patrick Kluivert). Nu pas is Bogarde op zijn plaats van bestemming: de dug-out van een eerste elftal. Maar klaar is hij nog niet. Vriend en zakelijk adviseur Luc Gerrits: ‘Hij is heel blij met deze kans. Maar zijn ambitie reikt hoger, Winston wil hoofdcoach worden. Zijn interesse in het trainersvak is alleen maar toegenomen. Hij is tachtig uur per week met voetbal bezig. Je ziet hem niet meer in uitgaansgelegenheden of in de media. Het is alleen nog maar voetbal, voetbal, voetbal.’

cv Winston Bogarde

Geboren 22-10-1970

Geboorteplaats Rotterdam

Loopbaan als speler:

1990-1991 SVV 0 duels, (0 goals)

1991-1994 Sparta 65 duels (14)

1994-1997 Ajax 63 duels, 6 goals

1997-1998 AC Milan 3 duels (0)

1998-2000 Barcelona 41 duels (4)

2000-2004 Chelsea 9 duels (0)

Bogarde speelde 20 interlands, waaronder het EK van 1996 en het WK 1998. Met Ajax won hij de Champions League en de Wereldbeker. Hij werd tweemaal kampioen met Ajax en tweemaal met Barcelona.