Oud-speler Francesco Totti is al een leven lang boegbeeld van AS Roma, de club die Ajax in de Europa League treft

Ajax - AS Roma is het duel van klassieke clubs uit klassieke steden, met een flagrant verschil: Ajax is bijna voor de 35ste keer landskampioen. AS Roma, tegenstander in de kwartfinales van de Europa League, verzamelde slechts drie landstitels, waarvan de laatste in 2001; de enige met Francesco Totti, die met plezier levenslang voetbalde bij Roma.

Aanvallende middenvelder Totti is als het spiegelbeeld van de club: mooi, stijlvol, offensief in zijn spelopvatting en meeslepend in de rijkdom van het Romeinse leven, doch niet buitengewoon succesvol qua titels. Maar gelukkig: de kracht van clubgevoel is onafhankelijk van de inhoud van de prijzenkast, zo bleek het duidelijkst tijdens Totti’s afscheidsspeech in 2017, die zo intens was, dat de woorden bijna vier jaar later nog beklijven.

Het Olympisch Stadion is weemoedig op 5 juni 2017, als Roma zich heeft geplaatst voor de Champions League en Totti afscheid neemt. Gedurende 12 minuten spreekt hij zijn rede uit. Met adempauzes. De tribunes zijn afgeladen vol. Volwassen kerels huilen. Stoere jongens, stijlvolle vrouwen, kinderen, over duizenden wangen biggelen tranen. Totti drentelt in rondjes, in tenue nog, met afgezakte kousen. Soms zwaait zijn been speels over zijn jongste kind Isabel.

Romein

Hij vertelt dat het een privilege is om geboren te zijn als Romein. Hij groeide op als stadsmens en voetbalde altijd voor AS Roma, 28 jaar lang, van zijn twaalfde tot zijn afscheid op zijn veertigste, met een debuut in het eerste elftal in 1993, als jongen van zestien. Hij snuift van emotie tussen de zinnen door. Hij leest een brief voor, waarin hij voorgoed afscheid neemt van de jeugd. De korte broek zal verdwijnen voor burgerkleding: ‘Ik ben bang. Het is niet dezelfde angst die je voelt als je een strafschop neemt. Het is de angst om door de mazen van het net te kijken naar de ongewisse toekomst.’

Al zijn medespelers kijken gebiologeerd toe. In de erehaag staat Kevin Strootman, La lavatrice, de wasmachine genoemd, omdat hij altijd poetste op het middenveld. Nu is hij geraakt, om de langzaam brekende topspeler. Totti’s rede is een trip van en naar de vergankelijkheid. Vergankelijk als succes, kwetsbaar als de stad, volgens de mythe gesticht door de tweeling Romulus en Remus.

De wolvin die de jongens zoogde en beschermde figureert in het embleem van Giallorosso, het geel en rood van de zon en het hart dat soms oogt als oranje en paars. AS Roma was al ver voor Totti een kwestie van nostalgie, want de oudere liefhebber herinnert zich de finale van de Europa Cup I in 1984, in het eigen stadion verloren van Liverpool na strafschoppen. Een ploeg met de fantastische dribbelaar Conti en twee Brazilianen die het WK van 1982 kleurden, Falcao en Toninho Cerezo.

Totti is ook de brug naar een recenter verleden. Vaak legde de club het in zijn tijd af tegen het oppermachtige Juventus. Soms was er sprake van dat hij zou vertrekken, maar hij bleef altijd, wat hem afgezien van zijn prachtige voetbal tot icoon maakte, tot een tijdloos idool.

Timmermans

Vraag vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans naar AS Roma of naar Totti en hij verandert in een kind. Hij sluit de ogen en denkt aan Fransje, zoon van een Nederlandse diplomaat in Rome. Timmermans ontdekte de club toen hij een jaar of 12 was. Hij ging met Italiaanse vriendjes naar het stadion, waar je zonder kaartje binnen kon glippen op de Curva Sud. Hij raakte gefascineerd door vriendschap en saamhorigheid op de tribunes, zoals overal ter wereld supporters gefascineerd zijn door een club. Hun club, ongeacht de prijzenkast.

Samen op de brommer, scheurend langs pleisterplaatsen van de stad, racete hij naar het stadion. Timmermans kreeg de afgelopen week nogal wat over zich heen op sociale media, toen hij liet ontvallen dat hij zal juichen voor Roma. Mag hij? Zijn iPhone rust in een hoesje met Totti, diens shirt hangt op kantoor. Hij sprak Totti geregeld en prees hem om zijn eenvoud en filantropie.

Natuurlijk, onder deze laag nostalgie ligt de hardheid van het presteren in het heden. AS Roma, een ambitieuze club met een Amerikaanse eigenaar, heeft een selectie met tal van sterren, die door blessures lang niet allemaal kunnen meedoen in Amsterdam. ‘Roma voetbalt attractief’, weet trainer Erik ten Hag van Ajax, die een mooie wedstrijd verwacht.

Maar Roma staat slechts zevende in de Serie A. De trainer, Fonseca, staat hevig onder druk. En Totti? Hij stopte na zijn afscheid al snel met de trainerscursus. Hij vertrok in 2019 als lid van de directie, omdat hij te weinig invloed had. Naar het schijnt wacht hij op een uitnodiging van de nieuwe eigenaar, voor een functie als adviseur. Ergens is hij nog steeds op zoek naar de toekomst, turend tussen de mazen van het net.